ماشین آلات معدنی
امروزه ماشین آلات نقش بسیار مهمی در صنایع ایفا میکنند. در معادن برای استخراج و جابه جایی مواد معدنی حضور ماشین آلات کمک بسیار زیادی در پیشرفت مراحل انجام این کار دارد. در ادامه به معرفی ماشین آلات معدنی و کاربرد های هر کدام از آن ها میپردازیم.
کامیون های بزرگ معدنی (دامپتراک)
دامپتراک همان کامیون و یا کمپرسی عظیمی است که در معادن و صنایع سخت و سنگین اقدام به جابهجایی و انتقال استخراج معادن و یا تولیدات صنایع میپردازد. حجم باری که توسط کامیون ها منتقل میشود به مراتب کمتر از انواع دامپتراک است. اما دامپتراک ها به دلیل جثه عظیم و بزرگ خود فقط در معادن کاربرد دارند و خارج از معادن عملا غیرقابل استفاده میباشند.
دامپتراک ها در ظرفیت های مختلف و با ظاهرهای متفاوت توسط تولیدکنندگان خود تولید شده اند. یعنی اگر کامیون ها را نیز در دسته دامپتراک ها لحاظ کنیم، دامپتراک ها از ظرفیت ۱۰ تن با ظرفیت ۳۵۰ تن در ابعاد و اندازه های مختلف و شمایل متفاوت تولید شده اند.
اما بیشتر دامپتراک هایی که در معادن و صنایع ایران در حال استفاده هستند، دارای حداقل ظرفیت ۱۵ تن و تا حداکثر ظرفیت ۱۶۰ تن را دارند. البته در برخی معادن و صنایع استثناء وجود دارد و ممکن است از دامپتراک های به مراتب عظیم تر و با ظرفیت بیشتری نیز استفاده شود.
انواع شرکت های تولید کننده دامپتراک
دامپتراک کاترپیلار: کاترپیلار یکی از معروف ترین برندهای تولید کننده ادوات راهسازی و معدنی در جهان است که دامپتراک های مختلف نیز از تولیدات این برند خوشنام به شمار میآید.
دامپتراک کوماتسو: شرکت کوماتسو نیز مانند کاترپیلار یکی از مشهور ترین تولیدکنندگان ادوات راهسازی و معدنی همچنین دامپتراک در جهان به شمار میآید.
دامپتراک هیتاچی
دامپتراک لیبهر
دامپتراک سانی
دامپتراک بلاز: شرکت بلاز روسیه یکی از قدیمی ترین تولید کنندگان دامپتراک های سنگین و فوق سنگین در جهان است.
دامپتراک ترکس ( تیرکس )
دامپتراک چانگلین
دامپتراک هپکو(تولید کننده داخلی)
شاول
نوعی از مجموعه بیل مکانیکی است که برای بارگیری سنگهای سخت (و استثنائاً خاکها) و اغلب در فضای باز (معادن روباز) مورد استفاده قرار می گیرد.
شاول ها در استخراج های سطحی به روش نواری و کاواکی مورد استفاده قرار می گیرند. در روش نواری روباره برداشته شده و در یک بخش استخراج شده قبلی مجاور ریخته می شود و ماده معدنی زیر روباره بوسیله ماشین دیگری بارگیری شده و به قسمت دیگری برده می شود.
شاول ها توانایی کندن و بارگیری مواد واقع در سطح ایستایی ماشین یا بالاتر از آن را دارند.
انواع شاول:
الف) شاول استاندارد: در معدنکاری سطحی و برای اهداف عام بکار می رود. از آنها برای بارگیری انواع کانسنگها و باطله استفاده می شود. ظرفیت آنها معمولاٌ بین ۷ تا ۴۰ متر مکعب می باشد.
ب) شاول های دکل بلند: دارای دکل بلندتر و جام کوچکتر هستند و کاربردهای خاص دارند. اندازه صندوقه (جام) این شاول ها حدود ۲۵ درصد از انواع استاندارد کوچکتر است و دکل آنها بسته به اندازه جام انتخاب شده ۳۵ درصد و گاهی بیش از آن بلندتر است. شاول های دکل بلند، با صندوقه تا ۱٫۵ متر مکعب نیز ساخته شده اند.
ج) بارکننده های ذغالی: مشابه شاول های استاندار است ولی بیل آن ها حدود ۷۵ درصد بزرگتر از انواع استاندارد مشابه است. ظرفیت این نوع به ۱۰۰متر مکعب میرسد.
اجزا شاول:
الف) شاسی اصلی
این بخش پائین ترین قسمت ساختمان شاول را تشکیل می دهد و از دو بخش ارابه و شاسی ثابت تشکیل شده است.
ارابه (یا وسیله حرکت): معمولاٌ چرخ زنجیری بوده و توسط آن می توان ماشین را جابجا کرد. دلیل استفاده از چرخهای زنجیری برای جلوگیری از فرو رفتن شاول در زمین می باشد. وجود سطح تماس بیشتر چرخهای زنجیری با زمین، باعث کمتر شدن فشار وارده بروی سطح (مخصوصاً زمینهای خاکی و نرم) می شود.
البته شاول هایی با چرخ لاستیکی نیز وجود دارند که در مواقعی از آنها استفاده می گردد که مقدار بارگیری نسبتاً کم است و شاول به حرکت و جابجایی زیادی نیاز دارد.
شاسی ثابت: سازه ثابت اصلی دستگاهی است که روی ارابه قرار گرفته و بخشهای دیگری روی آن قرار می گیرند.
ب) شاسی متحرک
این شاسی بر روی محور قائمی که روی شاسی ثابت قرار گرفته سوار شده و می تواند حول محور تا ۳۶۰ درجه دوران کند. کلیه وسایل و تجهیزات بارگیری بر روی این شاسی قرار دارند.
ج) تجهیزات بارگیری
این تجهیزات شامل دکل، بازوی جام، جام و ماشین آلات می شود که همه بر روی شاسی متحرک سوار می شوند.
دکل: یکی از بخشهای کلیدی شاول می باشد و میله ای است که به شاسی متصل بوده و به طرف جلوی ماشین زاویه دارد. در قسمت بالای دکل قرقره شیاردار وجود دارد که کابل بالابری صندوقه از روی آن عبور می کند.
اتصال دکل به بدنه شاسی بصورت لولایی بوده و دکل می تواند در جهت بالا و پایین حرکت نماید و بوسیله کابلهای مخصوص در موقعیت مورد نظر ثابت نگاه داشته شود.
بازوی جام: از یک طرف به جام متصل بوده و از طرف دیگر به دکل لولا شده است. در زیر بازو دندانه هایی وجود دارد که امکان حرکت بازو به جلو و عقب را فراهم می آورد، که این حرکت مبنای نفوذ در سینه کار است.
بازوی صندوقه همچنین می تواند حول محور اتصال خود به دکل به طرف بالا و پایین حرکت نماید که این کار با تغییر طول کابل بالابری انجام می گیرد.
جام (یا صندوقه یا بیل):
که به انتهای بازو متصل بوده و در تماس مستقیم با سینه کار قرار می گیرد. لبه جام به ناخنهای قابل تعویض مجهز است که موجب سهولت نفوذ می گردد. در زیر جام دریچه ای وجود دارد که در موقع قرار گرفتن بیل در موقعیت تخلیه به کمک کابل مخصوص باز شده و موا داخل آن تخلیه می شود.
بدیهی است که بین هر یک از بخشهای ماشین هماهنگی قدرت و ظرفیت وجود دارد، بعنوان نمونه جنس و وزن جام بستگی به نوع ماده مورد کار دارد.
برای کار در زغال جامها سبکتر بوده و فرم و لبه ناخنهای آنها نیز متناسب این کار ساخته می شود.
بولدوزر
بلدوزر از جمله ماشین آلاتی است که در عملیات های ساختمانی و عمرانی مورد استفاده قرار می گیرد. تراکتوری که مجهز به یک تیغه در قسمت جلویی باشد را بولدوزر می گویند. بولدوزر از دو بخش اساسی تراکتور و تیغه تشکیل شده است، که تیغه توسط یک سیستم قاب متصل کننده به تراکتور متصل می شود. درعملیات خاکی، معمولاً بیشترین مسافت بهینه ای که خاک توسط بولدوزر حمل می شود حدود ۱۰۰ وکمترین مقدار آن حدود ۸ متر است.
مهمترین عاملی که در عملکرد بولدوزر تاثیر زیادی دارد، نوع تیغه ای است که توسط آن عملیات خاکی صورت میگیرد.
بولدوزر از قسمت های زیر تشکیل شده است:
تراکتور
تیغه
سیستم هدایت کننده تیغه
ریپر (در موارد خاص)
دسته بندی بولدوزر
الف) انواع بلدوزر بر حسب نوع عملیات اجرایی و مشخصات فنی
- بلدوزرهای کوچک
- بلدوزرهای متوسط
- بلدوزرهای بزرگ
- بولدوزرهای جمع آوری مواد زائد
ب) انواع بلدوزر بر حسب نوع تراکتور
- بلدوز چرخ لاستیک (ویل دوزر)
- بلدوزر چرخ زنجیری
لودر
لودر یکی از کاربردیترین ماشینآلات ساختمانی و عمرانی است. این ماشین که در اندازههای مختلف ساخته میشود به دلیل عملکرد و انعطافپذیری زیادی که دارد و نیز با کمک تغییر جام میتواند بسیاری از کارها را انجام دهد. لودر موارد استفاده بسیاری دارد که برخی از آنها عبارتند از: ایجاد خاکریزها، حفاری زیرزمین بناها، پرکردن خندقها، خاکریزی اطراف لولههای کارگذاشته شده در کانالها، بارکردن کامیونها، حمل بتن به محل قالبها و بلند کردن و حمل مصالح ساختمانی.
به ماشین لودر میتوان انواع ملحقات نظیر برف روب، کانال کن، لوله بر، لوله گذار و جرثقیل و لیفتراک را نصب کرد و کاربردهای دیگری از آن گرفت.
الف) لودر چرخ لاستیکی
این لودرها در اقسام کوچک خیلی بزرگ ساخته میشود چرخهای بزرگ لاستیکی به این نوع لودرها قدرت تحرک و سرعت فراوانی میبخشد. فشار وارده برزمین توسط این لاستیکها کم بوده و میتوان این فشار را با تغییر میزان باد لاستیکها تغییر داد باین همه در زمینهای دارای سنگهای تیز امکان آسیب این لاستیکها وجود دارد درضمن در زمینهای خیس و گل آلود نیز کار کردن با لودر چرخ لاستیکی مشکل است.
البته زنجیرهای سیمی مخصوص جهت حفاظت لاستیکها وجود دارد که میتوان برای ازدیاد اصطکاک لاستیکها باسطح زمین آنها رابه کاربرد نوعی از لاستیکهای جدید ساخته شدهاند که دارای عاجهای خیلی ضخیمی هستند و میتوانند درمناطق سنگی کار کنند این لودرها بر دو نوع معمولی و کمرشکن هستند.
نوع کمرشکن که بیشتر در لودرهای بزرگ بکاربرده میشوند و دارای نوعی شاسی هستند که قسمت عقب لودر را به قسمت جلو توسط یک مفصل متصل میکنند این حالت مفصلی قدرت مانور و شعاع گردش ماشین را نسبت به شاسیهای ثابت (غیر مفصلی) زیاد میکند درانواع مدرن این ماشین آلات از سیستمهای فرمان و کنترل هیدرولیکی و الکتریکی جهت راحتی و عملکرد بهتر راننده استفاده شدهاست سیستم فرمان این ماشینها به دونوع است در لودرهای معمولی سیستم فرمان به وسیلهٔ فرمان و حرکت چرخها عمل میکند اما در نوع کمرشکن سیستم فرمان به وسیله دو جک هیدرولیکی عمل مینماید.
ب) لودر های چرخ زنجیری
لودرهای چرخ زنجیری مانند لودرهای چرخ لاستیکی عمل میکنند با این تفاوت که فشار کمی که بر زمین وارد میکنند باعث میشود که لودرهای با چرخ زنجیردار بتوانند در زمینهایی کار کنند که قابل استفاده برای لودرهای لاستیک در نیستند اصطکاک زیاد آنها با زمین باعث میشود که بتوانند نهایت استفاده را از قدرت موتور درکندن زمین بنمایند و چون زنجیر دارند هنگام کار در مناطق دارای سنگهای تیز خطر پاره شدن لاستیک وجود ندارد.
لودرهای زنجیردار قادر به حرکت بر روی سطحهای باشیب جانبی ۳۵٪میباشند در صورتی که این رقم برای لودر چرخ لاستیکی ۱۵٪ است همچنین لودر زنجیردار میتواند از شیب ۶۰٪ بالا برود در حالیکه این رقم برای لودر لاستیک دار به حدود ۳۰٪ محدود میشود سرعت لودر زنجیردار خیلی کمتر از لودر لاستیک داربوده به همین علت در مواردی که فاصله حمل مواد و بازگشت به محل بارگیری زیاد باشد راندمان این ماشین نسبت به نوع لاستیک دار پایین است.
دراگلاین
دراگلاین یا بیل مکانیکی کششی ( Dragline ) , ساختاری همانند یک جرثقیل دارد که در انتهای بوم آنیک جام با سیستمهای کابل بندی متفاوت با جرثقیل، متصـل شده است.
دراگلاین ، برای انجام عملیات حفاری و گودبرداری ماشینآلات متنوعی وجود دارد که نوع و اندازه آن بر اساس نوع کار و شرایط منطقهای تعیین میگردد. یکی از انواع این ماشینآلات دراگلاین میباشد که معمولاً برای حفاری نهرها، کانالها و نیز عملیات خاکبرداری در فواصل دور که دسترسی به آن سخت میباشد، استفاده میشود. این ماشین بدون اینکه وارد گودال حفـاری شـود، بـا قرار گرفتن در سطح زمین طبیعی بهراحتی میتواند مشغول عملیات گودبرداری در گودال شود.
همچنین این ماشین قادر به انجام عملیـات حفـاری در زیر سطح آب نیز میباشد که مزیت بزرگی برای این ماشین است. این ماشین پس از برداشت مصالح از محل حفاری، مصالح را با یک حرکت به داخل کامیون و یا هر نقطه دیگری تخلیه میکند. در مواقعی که خاک کانال یا گودال حفـاری بـرای حرکـت ماشینآلات سنگین مانند کامیون مناسب نباشد، میتوان بدون ورود کامیون به گودال، مصالح حاصل از حفاری را بـارگیری کـرد.
انواع دراگلاین
الف) انواع بر اساس نوع شاسی
شاسی چرخ زنجیری: دراگلاین نصبشده روی شاسی چرخ زنجیری میتواند روی سطح زمینهایی کـه بـرای حرکت دراگلاین نوع چرخ معمولی و نصبشده روی کامیون سست هستند، کار کنند. سرعت این نوع دراگلاین نسبت به انواع دیگر کمتر بوده و سرعت آن در حدود ۶/۱ کیلومتر بر ساعت است و برای انتقال آن از یک پروژه بـه پـروژه دیگـر از دستگاه های حمل کننده استفاده می شود.
شاسی چرخ لاستیکی: دراگلاین نصبشده روی شاسی چرخ لاستیکی میتواند با سرعتی در حدود ۵۰ کیلومتر بر ساعت حرکت نماید، ولی نمیتواند مانند دراگلاین نصبشده روی شاسی چرخ زنجیری، بر روی خاکهای سست بهراحتی حرکـت کند.
نصبشده روی کامیون: خصوصیات این نوع دراگلاین همانند دراگلاین با شاسی چرخ لاستیکی میباشد. لازم به ذکر است که فشار وارد بر زمین توسط دراگلاین چرخ زنجیری بین ۰٫۳۵ تا ۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع و دراگلایـن چرخ لاستیکی بین ۱٫۷۵ تا ۳٫۵ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است.
ب) انواع بر اساس نوع جام و نوع کاربرد
برای تعیین جام مناسب و نوع دراگلاین متناسب با جام، میزان سختی، نوع کار و کارایی ماشین بسیار مؤثر میباشد. دستهبندی بر اساس نوع و سختی کار به شرح زیر میباشد:
نوع lکارهای سبک
نوع llکارهای متوسط
نوع lllکارهای سنگین
اسکریپر
اسکریپر به انگلیسی (Scraper) یکی از ماشین آلات عمرانی می باشد که اکثراً در پروژه های راهسازی کاربرد دارد. اسکریپرها می توانند مواد را در مسافت های حمل متوسط تا زیاد، گودبرداری، بارگیری، حمل و باراندازی کنند. عموماً اسکریپر به عنوان یک گزینه اقتصادی برای کارهای برون شهری پیشنهاد می گردد. اﺳﻜﺮﻳﭙﺮﻫﺎ در زﻣـﻴﻦ ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﺎرﺑﺮد دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻋﺎری از ﺳﻨﮓ ﻫﺎی درﺷﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ. اسکریپرها ماشین آلاتی می باشند که از آنها برای عملیات تسطیح و مکان هایی که بکارگیری بولدوزر اقتصادی نمی باشد استفاده می گردد. زیرا در مناطقی که فاصله حمل متوسط است نه از بلدوزر می توان استفاده کرد و نه از ماشین آلاتی با سرعت زیاد چرا که اقتصادی نیست. در واقع اسکریپرها نوعی ماشین حفاری به حساب می آیند.
اسکریپر های چرخ لاستیکی و چرخ زنجیری
اسکریپرها می تواند چرخ زنجیری و یا چرخ لاستیکی باشد. اگر زﻣﻴﻦ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﺮم و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺣﻤﻞ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ، از ﺗﺮاﻛﺘﻮر ﺑﺎ ﭼﺮخﻫﺎی زﻧﺠﻴﺮی اﺳﺘﻔﺎده می گردد. فاصله حمل اقتصادی در اسکریپرهای چرخ زنجیری ۱۰۰ الی ۱۲۰ متر می باشد. همچنین فواصل حمل بالای ۳۰۰ متر در اسکریپرهای چرخ زنجیری توصیه نمی گردد. در صورتی که فاصله حمل بیش از ۳۰۰ متر باشد از تراکتور ﭼﺮخ ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ جهت ﺣﻤﻞ ﺧﺎک استفاده می شود.
تقسیم بندی اسکریپرها بر حسب نوع موتور:
الف: اسکریپرهایی که خود دارای موتور به منظور تولید قدرت حرکتی می باشند.
ب: اسکریپرهایی که بوسیله تراکتور کشیده یا هل داده می شوند.
انواع اسکریپر
۱-اسکریپرهای تک موتوره (Single-Engine Wheeled Scrapers): اسکریپرهای تک موتوره دومحوری از یک تراکتور تک محوره استفاده میکنند و به دلیل مسئله تعادل این تراکتور بدون اسکریپر مربوطه قادر به حرکت نیست.
۲-اسکریپرهای دو موتوره با جفت محور متحرک (Dual-Engine Wheeled Scrapers): در اسکریپرهای با جفت محور متحرک، هم چرخ های تراکتور و هم چرخ های اسکریپر می چرخند. این واحدها معمولا به دو موتور مجهزند و همین توان اضافی و داشتن جفت محور محرک، سبب می شود که نیروی کشش آنها بیش از اسکریپرهای چرخ معمولی باشد.
۳-اسکریپرهای یک سر گیردار (دو محوری) : در اسکریپر دو محوری یا طره ای از تراکتوری که فقط یک محور دارد استفاده می کنند. این گونه اسکریپرها مقاومت غلتشی کمتر و قابلیت مانور بیشتری از اسکریپر سه محوره، که با تراکتور چهار چرخه متداول کشیده می شوند، دارند.
۴-اسکریپرهای کش-واکش (Push-Pull Scrapers): اسکریپرهای کش-واکش، اسکریپرهایی با جفت محور متحرکند که به وسایل اتصال مجهزند و در نتیجه دو اسکریپر میتوانند در بارگیری به هم کمک کنند.
۵-اسکریپرهای بالابر (نقاله دار) (Elevating Scrapers): برای بارگیری بجای تراکتور کمکی از بالابری که در روی جام نصب شده است استفاده می کنند. کار بالابر بدین ترتیب است که خاک وارده به جام را از جلوی لبه جام بداخل آن می راند و در نتیجه کندن و پر شدن خاک در جام به سهولت انجام می گیرد. این اسکریپر را (Elevating scraper) می نامند.
۶–اسکریپرهای سه محوری (Three axle Scrapers): اسکریپری که توسط یک تراکتور چهار چرخه کشیده می شود از اسکریپرهای دو محوره پایدارتر است که باعث بالاتر رفتن سرعت کار در مسافت جاده ها می شود.
۷-اسکریپر سوراخ کن (Auger Scrapers): اسکریپرهای خود بارگیری که از یک مته در حال دوران در مرکز جام استفاده می کنند تا بالا بردن و توزیع خاکی که در بالای لبه های بُرنده جریان دارد به راحتی صورت گیرد.
چنانچه در حوزه کاری خود به مشکلی برخورد کردهاید و در جستجوی فرد و یا شرکتهای توانمند برای حل مشکلتان هستید می توانید با عضویت در سامانه گلوپ و ثبت مشکل خود با این افراد و شرکت ها ارتباط برقرار کنید.
برای مشاهده مطالب بیشتر به گلوپ پلاس مراجعه فرمایید.