مولتی متر (Multimeter) دستگاهی برای اندازه‌گیری چندین کمیت الکتریکی از قبیل ولتاژ، جریان، مقاومت الکتریکی، ظرفیت خازنی و … است، که می‌توان با آن سلامت یا مشخصات قطعات الکتریکی یا الکترونیکی را نیز ارزیابی کرد.
به مولتی متر، آوومتر ( AVOmeter ) نیز می گویند که AVO از حروف اول کلمات Volt و Amper و Ohm گرفته شده است چرا که آوومترها ( مولتی مترها ) این سه کمیت را می توانند اندازه بگیرند.
مولتی متر از اساسی‌ترین ابزارمهندسان و تعمیرکاران برق و الکترونیک است که حتماً در هر کارگاه، تعمیرگاه و یا آزمایشگاه برق یافت می شود. مولتی متر، دو نوع آنالوگ (عقربه ای) و دیجیتال (رقمی) دارد، اگرچه استفاده از نوع آنالوگ آن، دیگر منسوخ شده‌است.
قسمت های اصلی یک مولتی متر:
- -ترمینال ها (پروب ها) و دکمه های تنظیم کننده
- -کلید انتخاب یا سلکتور
- -صفحه دیجیتال
در مولتی‌متر کمیت الکتریکی مورد نظر برای اندازه‌گیری و نیز حدود آن را می‌توان بوسیله یک سلکتور قابل چرخش انتخاب کرد. کمیت‌های الکتریکی مورد اندازه گیری در مولتی متر با V برای اختلاف پتانسیل، A برای شدت جریان، Ω برای مقاومت الکتریکی، AC برای جریان متناوب و DC برای جریان مستقیم نشان داده شده است.
انواع مولتی متر
مولتی متر ها را میتوانیم به دو دسته کلی Auto Range و غیر Auto Range یا Manual تقسیم کنیم. در نوع غیر اتوماتیک، برای اندازه گیری هر پارامتر نظیر ولتاژ، مقاومت و … باید حدود مورد نظر را روی مولتی متر انتخاب کنیم، مولتی متر به وسیله یک سلکتور کمیت‌های الکتریکی می‌تواند بر حسب نیاز گردش نماید برای استفاده از آن لازم است شما با هر کدام از آن کمیت‌ها آشنا باشید که برای هریک، یک واحد مشخص اندازه گیری تعیین می‌شود.
مثلا اگر میخواهیم ولتاژ ۱۲ ولت را اندازه بگیریم باید سلکتور مولتی متر را در قسمت ولتاژ روی ۲۰ قرار دهیم که بتوانیم ولتاژ های زیر ۲۰ ولت را با دقت خوبی اندازه بگیریم. یکی از قسمت های مهم ، ولت مترDC آن می باشد. اساس کار یک ولت متر DC دیجیتالی بر مبنای مقایسه است. یعنی ولتاژ وارد شده به ولت متر ، با یک ولتاژ مرجع معمولا ۱۰۰ میلی ولت مقایسه شده و نتیجه مقایسه به کمک مدارات الکترونیکی و دیجیتالی به صورت ارقام که مبین مقدار ولتاژ DC اعمالی به ولت متر است،، روی صفحه نمایش آن ظاهر می‌گردد.
انواع مولتی متر های دیجیتال قادر به اندازه گیری ولتاژ از چند صد میلی ولت تا ۱۰۰۰ولت به صورت خودکار هستند و نیاز به تنظیم رنج دستی ندارند، فقط کافیست کاربر جهت انتخاب ولتاژ AC رنج یاب را روی قسمت AC و جهت انتخاب ولتاژ DC رنج یاب را روی قسمت DC قرار دهد. همچنین جهت اندازه گیری کمیت های دیگر از جمله مقاومت یا آمپر باید نشانگر رنج را روی قسمت مربوطه قرار دهد. به این نوع آوومتر ها که به صورت خودکار تنظیم می شوند اتو رنج Auto Range می گویندنمونه یک مولتی متر غیر اتوماتیک را در تصویر زیر میتوانید مشاهده نمایید.
در مولتی متر های اتوماتیک، نیازی به این کار نبوده و صرفا باید نوع پارامتر را مشخص کنیم مثلا برای اندازه گیری ولتاژ باتری، سلکتور مولتی مترمان را روی ولتاژ مستقیم قرار می دهیم و اقدام به اندازه گیری می کنیم. ولتاژ هرچقدر که باشد (در بازه مجاز مولتی متر) روی صفحه نمایش داده می شود و البته اغلب مولتی متر ها امکان تنظیم دقت اندازه گیری را به کاربر می دهند. نمونه یک مولتی متر اتوماتیک را نیز در تصویر زیر می بینید.
همانطور که در تصویر مربوط به مولتی متر اتوماتیک اشاره کردیم، تعداد حالت های قابل انتخاب تنها محدود به انتخاب پارامتر مورد اندازه گیری می باشد.
مولتی متر دیجیتال کمیت‌های اندازه گیری شده را به صورت رقم و یا ارقامی‌بر روی صفحه نمایش نشان می‌دهد و معمولاً واحد کمیت اندازه گیری شده را نیز به طریق مناسبی نمایش می‌دهد . در شکل زیر یک نمونه مولتی متر دیجیتالی معمولی قابل حمل نمایش داده شده است . دقت اندازه گیری و همچنین سهولت کار از ویژگی های مهم مولتی مترهای دیجیتال می باشد.
مولتی متر دیجیتال برای اندازگیری کمیت های الکتریسیته ازقبیل اختلاف پتانسیل یا ولتاژ، مقاومت وجریان طراحی گردیده و مقادیر اندازه گیری شده را به صورت ارقام روی نمایشگر نشان می‌دهند. دستگاه مولتی متر قابلیت‌های دیگری جهت اندازه گیری میلی آمپر، میکرو آمپر، تست خازن،فرکانس، میکروفاراد، تست مقدار دما، تست دیود، تست اتصال و … را دارا می باشد. در ظاهر کلی دستگاه مولتی متر یک صفحه مدرج به همراه یک selector وجود دارد. همانطور که از اسم آن مشخص است این دستگاه برای اندازگیری کمیت‌هایی مانند اختلاف پتانیسل، مقاومت و جریان طراحی گردیده و برای استفاده از selector دستگاه به ترتیب روی واژه‌های volt- ohm – ampere کمک گرفته می‌شود. روی دسته سلکتور علامتی قرار دارد که بیان کننده دامنه کاری در اندازگیری‌های می‌باشد. این دستگاه نیز مانند دیگر سیستم ها دو ترمینال آند و کاتد دارد. برای استفاده صحیح از دستگاه بایستی سیم مشکی را به ترمینال منفی و سیم قرمز را به ترمینال مثبت وصل کرد. حالا می توانید دکمه power دستگاه را روشن و هر نوع اندازگیری را شروع کنید.
مولتی متر انبری
نوع دیگری مولتی متر دیجیتالی نیز وجود دارد که در آن علاوه بر امکانات بیان شده ، انبری نیز وجود دارد . توسط این انبر می‌توان بدون نیاز به سری کردن مولتی متر با المان مورد نظر در مدار ، جریان گذرنده از آن المان را اندازه گرفت . اگر سیم حامل جریان متصل به المان مورد نظر را بین انبرهای این مولتی متر قرار دهیم ، مولتی متر مقدار جریان گذرنده از سیم و در نتیجه مقدار جریان گذرنده از المان مورد نظر را نمایش می‌دهد . بنابراین توسط این مولتی متر به راحتی و خیلی سریع می‌توان مقدار جریان را اندازه گرفت . در شکل زیر تصویری از یک مولتی متر دیجیتالی انبری نمایش داده شده است.
مولتی متر آنالوگ
در ظاهر مولتی متر آنالوگ یا عقربه ای معمولاً از یک صفحه با تعدادی خطوط مدرج ، یک عقربه که می‌تواند روی خطوط مدرج حرکت کند ، یک سلکتور ، تعدادی ترمینال ، یک پتانسیومتر تنظیم صفر و دو سیم رابط تشکیل می‌شود نمونه ای از این نوع مولتی متر در شکل زیرنمایش داده شده است .این ابزارها ساختمان ظاهری یک مولتی متر عقربه ای را تشکیل می دهد.
مولتی متر حرفه ای
از مزایای مولتی مترهای حرفه ای دقت بالا ،پایداری دقت در دراز مدت،پهنای باند وسیع اندازه گیری، امپدانس ورودی بالا،ثبت و نمایش مقادیر اندازه گیری شده یا دیتالاگر Data Logger و قابلیت اتصال به کامپیوتر جهت ذخیره نمودن و بررسی مجدد می توان نام برد.
چنانچه در حوزه کاری خود به مشکلی برخورد کرده‌اید و در جستجوی فرد و یا شرکت‌های توانمند برای حل مشکلتان هستید می توانید با عضویت در سامانه گلوپ و ثبت مشکل خود با این افراد و شرکت ها ارتباط برقرار کنید.
برای مشاهده مطالب بیشتر به گلوپ پلاس مراجعه فرمایید.