یکی از مواد اولیه مورد استفاده در صنایع فولاد و آلومینیوم، کُک (coke) است که خود از زغال سنگ به دست می‌آید. 

کک  یک مادهٔ جامد پُر کربن است که در فشار و حرارت بالا بر اثر تقطیر آهستهٔ زغال‌سنگ تشکیل می‌شود. از این ماده با عیار کربن ۸۰ تا ۹۰ به‌عنوان سوخت استفاده می‌شود و به‌طور گسترده به‌عنوان یک جایگزین برای زغال‌سنگ محسوب می‌شود. یکی از کاربردهای مهم این سوخت استفاده در ذوب آهن است . کُک (coke) ماده ای متخلخل است، که کاربرد آن در کوره بلند و صنایع متالورژیکی است. کاربرد کُک در کوره بلند به عنوان تأمین انرژی، احیاء کانه‌های آهن، ایجاد تخلخل برای عبور گازهای احیاء کننده و کربوره کردن چدن است. همچنین کاربرد کُک در کوره کوپل نیز برای سوخت و عامل احیاء کننده است. علاوه بر موارد گفته شده، باید بدانید که صنایع ریخته گری نیز از موارد استفاده کُک است.

برای تولید کُک از زغال های خاصی استفاده می‌شود و همچنین خواص زغال سنگ تعیین کننده خواص کُک  است. کُک دارای مواد غیر آلی زغال سنگ موسوم به استریل است که به صورت خاکستر باقی مانده و بر عملکرد کوره بلند موثر خواهد بود. وجود خاکستر منجر به افزایش مصرف کُک  و سنگ آهک در کوره بلند و کاهش ظرفیت تولید باتری‌های کُک  سازی می‌شود .

تفاوت زغال سنگ و کک

کک ماده ای جامد با درصد کربن بسیار بالا و ناخالصی های اندک است که به عنوان سوخت برای کوره ها استفاده می شود. کک به صورت طبیعی نیز وجود دارد ولی برای استفاده در صنایع مختلف از زغال سنگ حاصل می شود. از ویژگیهای کک حاصل از زغال سنگ رنگ خاکستری و همچنین سختی و تخلخل بالای آن است.

زغال سنگ از جمله کانی هایی پرکاربرد و بسیار پر انرژی است که انواع مختلفی دارد. این ترکیب طی سالیان طولانی از باقی مانده مواد گیاهی تولید می شود و یک سوخت فسیلی جامد و سیاه رنگ است که حاوی مقدار زیادی مواد کربنی است.

درصد کربن و در نتیجه افزایش ارزش حرارتی این ترکیب هنگام تبدیل به کک افزایش می یابد  و همچنین این فرآیند باعث بالا رفتن مقاومت آن در مقابل عوامل مکانیکی از قبیل ضربه ، فشار ،  سقوط و سایش می شود. طی روند تبدیل این کانی ارزشمند به کک ناخالصی های فرار کاهش یافته و سطح مفید برای سوختن با متخلخل شدن کک افزایش می یابد.

کیفیت کک تا حد زیادی تحت تأثیر درجه ذغال سنگ ، ترکیب ، محتوای مواد معدنی و توانایی نرم شدن در هنگام حرارت دیدن، پلاستیک شدن و تبدیل شدن به یک توده منسجم است. فرمول ترکیب شیمیایی کک شامل ۵٫۹۶-۵٫۹۷ درصد کربن و ۸-۵ درصد هیدروژن و ۴-۳ درصد اکسیژن و مقدار کمی گوگرد و ازت است.

کک

فرآیند تولید کک  از زغال سنگ

وظیفه اصلی بخش تولیدات کک ومواد شیمیایی تولید کک به عنوان  منبع انرژی و احیاء کننده اصلی  درکـوره بلنـد مـی باشـد . این بخش شامل کارگاه های زغال، کک، بازیابی مواد، پالایش بنزول، اسید سولفوریک و انرژی و بیوشیمی می باشد.

کارگاه زغال

کارگاه زغال وظیفه دریافت زغال ازمعادن ذخیره سازی و تهیه  زغال  شـارژ مناسب حهت باتریهای کک سـازی را به عهده دارد . این کارگاه متشکل از تجهیزات انباشت و برداشت زغال، خـردکـن، مخلوط کننده و ۴۰ عدد  سیلو  جهت ذخیره  سازی  زغال بـه ظـرفـیت ۱۰۰هـزار تـن می باشد .

کارگاه کک

وظیفه این کارگاه تولید  کک از زغال سنگ وارسال ان به بخشهای کوره بلند وآگلومراسیون می باشد. کارگاه کک متشکل ازدوباطری یکی دارای ۵۸  سلول ودیگری دارای ۷۲ سلول ۲۷/۳ مترمکعبی است.  این کارگاه زغال سنگ مورد نیاز خود را از کارگاه زغال دریافت نموده وسپس به وسیله ماشین شارژ حدود ۲۲ تن زغال از برج زغال تحویل ودر سلولهای کک شارژ می نماید. آنگاه درمدت زمان ۱۵ تا ۱۹ ساعت فرایند تبدیل زغـال بـه کـک صورت می گیرد .

کارگاه بازیابی مواد

وظیفه کارگاه بازیابی مواد ، تصفیه مقدماتی گاز کک ایجاد شده از باتری ها به منظور استفاده در پروسه تولید می باشد. دراین کارگاه از گاز کک، قطران ، سولفات آمونیوم، بنزول خام و فنلات سدیم , استحصال  شده و این گاز برای تصفیه نهایی به کارگاه تولید اسید سولفوریک  ارسال می شود. 

کارگاه پالایش بنزول

کارگاه پالایش بنزول از سه واحد پالایش بنزول خام، پالایش قطران وتولید فنل تشکیل شده است.  وظایف این کارگاه به شرح زیر می باشد:

 – دریافت بنزول خام از کارگاه بازیابی مواد وتولید محصولات بنزنی شامل بنزن، تولوئن، گسیلن وسولونت .
– دریـافت قطران از کارگاه بازیابی مواد و تولید قطران جهت فرآورده های نسوز دولومیتی و روغن جاذب در واحد پالایش قطران .
– دریـافت فنلات سدیم از کارگاه بازیابی مواد و تولید فنل در واحد تولید فنل.

کارگاه اسید سولفوریک

وظیفه این کارگاه جداسازی گاز هیدروژن سولفـوره ازگـازکــک وتولید اسید سولفوریک در اثر واکنشهای شیمیایی بااستفاده ازکاتالیزور پنتااکسید وانادیوم ونیز تصفیه نهایی گاز کک می باشد . گاز کک تصفیه شده در باتری های کک سازی، نیروگاه کارخانه، کوره های نورد، تولیدات نسوز و بخش آگلومراسیون مصرف می گردد.

کارگاه انرژی و بیوشیمی

وظیفه این کارگاه تامین بخار و آب مصرفی کارگاه های مختلف و تصفیه پس آب های صنعتی از فنل به روش بیوشیمیایی می باشد.

کک

رطوبت کک پس از خاموش کردن

کُک به سبب نفوذ آب به حفره‌ها در هنگام خاموش کردن، مرطوب می‌شود، اما به سرعت این رطوبت را در مجاورت هوا از دست می‌دهد. هر چه نسبت سطح به وزن کُک بیشتر باشد، میزان این رطوبت نیز بیشتر خواهد بود و آب موجود در کُک باعث افزایش وزن میزان کُک ورودی به کوره می‌شود. 

روش های خاموش کردن کک

استفاده از آب برای خاموش کردن کُک سبب هدر رفتن حرارت می‌شود، به همین دلیل از روش‌های دیگری که در زیر بیان شده است استفاده می‌شود.

  • خاموش کردن با استفاده از گازهای بی اثر مانند ازت.
  • خاموش کردن با استفاده از بخار برای مصارف صنعتی.

 

 

در این مقاله با کک و فرآیند های آن آشنا شدیم . سایر مطالب ما در زمینه صنعت و معدن را در قسمت مقالات دنبال کنید.

 

چنانچه در حوزه کاری خود به مشکلی برخورد کرده‌اید و در جستجوی فرد و یا شرکت‌های توانمند برای حل مشکلتان هستید می توانید با عضویت در سامانه گلوپ و ثبت مشکل خود با این افراد و شرکت ها ارتباط برقرار کنید.

 

 

برای مشاهده مطالب بیشتر به گلوپ پلاس مراجعه فرمایید.

این مطلب را دوست داشتید؟ با دوستانتان به اشتراک بگذارید...

دیدگاهتان را بنویسید

اگر درباره این مطلب نظری دارید می توانید از طریق این قسمت با ما و بازدیدکنندگان ما به اشتراک بگذارید.