پلیمرها همه جا هستند. به اطراف خود نگاه کنید بطری آب پلاستیکی، سرهای لاستیکی سیلیکونی روی هدفون گوشی ، نایلون و پلی استر در کت یا کفش ورزشی شما. لاستیک موجود در وسایل برقی. حالا به آینه نگاهی بیندازید. بسیاری از پروتئین های بدن شما نیز پلیمر هستند. کراتین (KAIR-uh-tin) را در نظر بگیرید، موادی که مو و ناخن شما از آن ساخته شده است. حتی DNA سلول های شما نیز یک پلیمر است.
طبق تعریفات گفته شده، پلیمرها مولکول های بزرگی هستند که از طریق پیوند (پیوند شیمیایی) مجموعه ای از بلوک های ساختمانی ساخته می شوند. کلمه پلیمر از کلمات یونانی به معنای “بخش های زیادی” گرفته شده است. دانشمندان به هر یک از این بخش ها مونومر می گویند (که در زبان یونانی به معنای “یک قسمت” است). پلیمر را به عنوان یک زنجیره در نظر بگیرید که هر یک از حلقه های آن یک مونومر است. این مونومرها می توانند ساده باشند – فقط یک اتم یا دو یا سه – یا ممکن است ساختارهای حلقه ای شکل پیچیده ای باشند که حاوی ده ها یا بیشتر اتم هستند.
عناصر پلیمری، عناصری هستند که دارای قابلیت پلیمریزاسیون (تشکیل پلیمر) هستند. پلیمرها از ترکیب تعداد زیادی این عناصر پلیمری تشکیل شدهاند. در ادامه به توضیح برخی از عناصر پلیمری و کاربردهای آنها میپردازیم:
استایرن:
استایرن یکی از مهمترین عناصر پلیمری است که به عنوان ماده اصلی در تولید پلاستیکهای سخت و شفاف مانند پلکسیگلاس و استایرن بوتادین نیتریل (ABS) و همچنین در تولید لاستیکهای مصنوعی و پوششهای پلیمری مورد استفاده قرار میگیرد.
پروپیلن:
پروپیلن علاوه بر استفاده در تولید پلاستیکهای مختلف، در تولید الیاف، تشکهای فشرده، لولههای لاستیکی و پوششهای صنعتی نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
وینیل کلراید:
این عنصر پلیمری در تولید پلاستیکهای پیویسی (PVC) که در ساخت لولههای پلاستیکی، پوششهای چوبپنبه، پوششهای کف و دیوار و مصنوعات صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد.
تفلون:
تفلون یکی از پایدارترین عناصر پلیمری است که در تولید پوششهای ضد چسب، لولههای ترمز، کابلهای مقاوم در برابر حرارت، و مصنوعات صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد.
نایلون:
نایلون علاوه بر استفاده در تولید الیاف، در تولید پلاستیکهای مختلف، پوششهای صنعتی، لولهها و پوششهای مقاوم در برابر حرارت نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
پلیاستر:
این عنصر پلیمری در تولید الیاف، پلاستیکهای مختلف، پوششهای صنعتی، و مصنوعات صنعتی مانند پوشاک، بطریهای نوشابه و ابزارهای پزشکی مورد استفاده قرار میگیرد.
پلیاتیلن:
پلیاتیلن علاوه بر استفاده در تولید پلاستیکهای مختلف، در تولید لولههای پلاستیکی، پوششهای صنعتی، و مصنوعات صنعتی مانند بطریهای نوشابه و ابزارهای پزشکی نیز مورداستفاده قرار میگیرد.
پلیکربنات:
این عنصر پلیمری در تولید پلاستیکهای شفاف و مقاوم، لولههای پلاستیکی، پوششهای صنعتی، و مصنوعات صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد.
پلییورتان:
پلییورتان در تولید الاستومرها، پلاستیکهای اسفنجی، پوششهای صنعتی، و مصنوعات صنعتی مانند کفشهای ورزشی، مواد لاستیکی و سایر محصولات مورد استفاده قرار میگیرد.
به طور کل، عناصر پلیمری در تولید پلاستیکها، لاستیکها، پوششهای صنعتی، الیاف، و محصولات صنعتی متنوع دیگر مورد استفاده قرار میگیرند. هر عنصر پلیمری دارای ویژگیهای خاصی است که در تولید محصولات مختلف به کار گرفته میشود.
ترکیب عناصر پلیمری با یکدیگر
عناصر پلیمری میتوانند با یکدیگر ترکیب شوند و پلیمرهای جدیدی را تشکیل دهند. در واقع، پلیمرها به دلیل وجود گروههای عاملی در ساختارشان، دارای قابلیت بالایی برای تشکیل پلیمرهای جدید هستند.
برای ترکیب دو یا چند عنصر پلیمری با یکدیگر، باید شرایط مناسبی فراهم شود تا واکنش پلیمریزاسیون بین آنها رخ دهد. در این فرآیند، گروههای عاملی در ساختار پلیمرها به یکدیگر متصل میشوند و پلیمر جدیدی تشکیل میشود.
این فرآیند در تولید پلاستیکهای مختلف، لاستیکها، و محصولات صنعتی دیگر استفاده میشود. به عنوان مثال، در تولید پلاستیک پلاکتونیک، استایرن و پلیاستایرن با هم ترکیب میشوند تا پلیمر پلاکتونیک تشکیل شود. همچنین، در تولید پلاستیک پلیاتیلن ترکیبی از گاز متان و اتیلن به کار میرود.
در کل، عناصر پلیمری میتوانند با یکدیگر ترکیب شوند و پلیمرهای جدیدی را تشکیل دهند که برای تولید محصولات صنعتی متنوع استفاده میشوند.
شرایط لازم برای واکنش پلیمریزاسیون بین دو عنصر پلیمری
برای واکنش پلیمریزاسیون بین دو عنصر پلیمری، شرایط زیر لازم است:
- حضور گروههای عاملی: برای واکنش پلیمریزاسیون بین دو عنصر پلیمری، باید حداقل یک گروه عاملی در ساختار هر دو عنصر وجود داشته باشد. گروه عاملی، گروهی از اتمها است که به خاطر ویژگیهای شیمیایی خاص خود، به راحتی با گروه عاملی دیگر واکنش میدهند.
- دما و فشار مناسب: برای واکنش پلیمریزاسیون، باید دمای مناسبی فراهم شود. این دما بسته به نوع واکنش و نوع عنصرهای پلیمری میتواند متفاوت باشد. همچنین، فشار نیز باید مناسب باشد تا واکنش به خوبی انجام شود.
- حضور کاتالیزور: در برخی از موارد، برای افزایش سرعت واکنش پلیمریزاسیون و کاهش دمای مورد نیاز، از کاتالیزور استفاده میشود. کاتالیزورها میتوانند از نوع فلزی یا غیرفلزی باشند.
- خلوص عالی: برای انجام واکنش پلیمریزاسیون، عناصر پلیمری باید خلوص عالی داشته باشند. وجود آلایندهها میتواند باعث تحریک واکنشهای جانبی شود و کیفیت پلیمر تولیدی را کاهش دهد.
در نتیجه ، برای واکنش پلیمریزاسیون بین دو عنصر پلیمری، حضور گروههای عاملی، دما و فشار مناسب، حضور کاتالیزور و خلوص عالی از اهمیت ویژهای برخوردارند.
آیا برای واکنش پلیمریزاسیون بین دو عنصر پلیمری، همیشه نیاز به کاتالیزور است؟
خیر، برای واکنش پلیمریزاسیون بین دو عنصر پلیمری، همیشه نیاز به کاتالیزور نیست. در برخی از واکنشهای پلیمریزاسیون، وجود کاتالیزور الزامی نیست و واکنش به صورت خودبخودی رخ میدهد.
به عنوان مثال، واکنش پلیمریزاسیون بین گلیکول و ترفتالیک اسید به صورت خودبخودی رخ میدهد و نیازی به کاتالیزور نیست. همچنین، برخی از پلیمرهای پلیاتیلن و پلیپروپیلن نیز در حضور هیچ کاتالیزوری پلیمریزاسیون میکنند.
با این حال، در بسیاری از واکنشهای پلیمریزاسیون، حضور کاتالیزور برای افزایش سرعت واکنش و کاهش دما و فشار مورد نیاز الزامی است. به عنوان مثال، در واکنش پلیمریزاسیون استایرن، افزودن کاتالیزور نیکل به عنوان فعال کننده واکنش، میتواند سرعت واکنش را افزایش دهد.
در کل، برای واکنش پلیمریزاسیون بین دو عنصر پلیمری، نیاز به کاتالیزور همیشه وجود ندارد ولی در بسیاری از موارد، حضور کاتالیزور از اهمیت ویژهای برخوردار است.
عناصر پلیمری در صنعت
عناصر پلیمری به دلیل ویژگیهای شیمیایی و فیزیکی خاص خود، در صنعت و تولید محصولات مختلف، از جمله پلاستیکها، لاستیکها، رنگها، چسبها، فیلمها، فومها، آدزیوها، مواد ضد آب، مواد نسوز، مواد الکتریکی و الکترونیکی، نساجی و بسیاری محصولات دیگر استفاده میشوند.
به عنوان مثال، پلیاتیلن که از اتیلن تولید میشود، یکی از مهمترین پلیمرها در صنایع مختلف است. این پلیمر در تولید لولهها، جعبههای نوشیدنی، تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی، پوششهای مقاوم در برابر آب، پوششهای ضد خوردگی، فیلمهای بستهبندی و بسیاری محصولات دیگر استفاده میشود.
همچنین، پلیوینیل کلراید (PVC) نیز یکی از پلیمرهای مهم در صنایع مختلف است که در تولید لولههای پلیوینیل کلراید، پوششهای ضد آب، کفپوشها، کفشهای ضد آب، اسباب بازیها و بسیاری محصولات دیگر استفاده میشود.
لاستیکها نیز از پلیمرهای مهم در صنایع مختلف هستند که در تولید لاستیکهای خودرو، لاستیکهای صنعتی و بسیاری محصولات دیگر استفاده میشوند.
در کل، عناصر پلیمری به دلیل ویژگیهای خاص خود، در صنایع مختلف به صورت گسترده استفاده میشوند و نقش اساسی در تولید محصولات مختلف دارند.
معایب پلیمر ها
پلیمرها به دلیل ویژگیهای شیمیایی و فیزیکی خاص خود، از جمله انعطافپذیری، سبکی، مقاومت در برابر خوردگی، الکتریسیته و حرارت، در صنایع مختلف به صورت گسترده استفاده میشوند. با این وجود، پلیمرها همچنین دارای برخی معایب هستند که به عنوان مثال عبارتند از:
- تجمع در محیط زیست: پلیمرها، به دلیل مقاومت بالایی که در برابر تجزیه و تحلیل زیستی دارند، در محیط زیست به سرعت تجمع مییابند و میتوانند مشکلات زیست محیطی را ایجاد کنند.
- سوختن: پلیمرها در برخی موارد ممکن است در صورت تماس با حرارت بالا، اشعه UV و مواد شیمیایی خاص، سوختند.
- آتشسوزی: برخی پلیمرها، به دلیل مقاومت بالایی که در برابر حرارت دارند، در صورت آتشسوزی، منبع قابل توجهی از حرارت و آتش میشوند و میتوانند خطرات جدی ایجاد کنند.
- کمبود کیفیت بازیافت: با توجه به تنوع بالای پلیمرها و مخلوط شدن مواد مختلف در فرآیند بازیافت، کیفیت پلیمر بازیافتی ممکن است پایین باشد.
در کل، پلیمرها به دلیل ویژگیهای خاص خود، در صنایع مختلف استفاده میشوند اما برخی معایب نیز دارند که باید به آنها توجه شود. در این راستا، تلاش برای بهبود فرآیند بازیافت و جلوگیری از تجمع پلیمرها در محیط زیست، از مهمترین راهکارهایی است که در جهت کاهش اثرات منفی پلیمرها بر محیط زیست برداشته میشود.
راهکارهایی برای بهبود فرآیند بازیافت پلیمرها
برای بهبود فرآیند بازیافت پلیمرها، میتوان از راهکارهای مختلفی استفاده کرد که به عنوان مثال عبارتند از:
- جداسازی مواد: جداسازی مواد مختلف در فرآیند بازیافت، میتواند کیفیت بازیافت را افزایش دهد. به عنوان مثال، جداسازی پلیمرها از مواد غیرپلیمری مانند فلزات، مواد شیمیایی و دیگر آلایندهها، میتواند کیفیت بازیافتی را افزایش دهد.
- استفاده از پلیمرهای قابل بازیافت: استفاده از پلیمرهایی که در فرآیند بازیافت کیفیت بازیافت بالایی دارند، میتواند بهبود فرآیند بازیافت را به همراه داشته باشد.
- استفاده از فناوریهای پیشرفته: استفاده از فناوریهای پیشرفته مانند فرآیندهای پیشرفته بازیافت، فرآیندهای جدید بازیافت و بهبود فرآیندهای موجود، میتواند به بهبود فرآیند بازیافت کمک کند.
- طراحی محصولات قابل بازیافت: طراحی محصولاتی که در فرآیند بازیافت به راحتی قابل بازیافت هستند، میتواند به کاهش هدررفت مواد و افزایش بازیافت مواد کمک کند.
- آموزش و اطلاعرسانی: آموزش و اطلاعرسانی به جامعه در خصوص اهمیت بازیافت و روشهای بازیافت، میتواند به افزایش آگاهی افراد و افزایش شفافیت در فرآیند بازیافت کمک کند.
از آنجایی که بازیافت پلیمرها به عنوان یکی از راهکارهای مهم در کاهش تاثیرات منفی پلیمرها بر محیط زیست مطرح است، باید به بهبود فرآیند بازیافت توجه بیشتری شود و از راهکارهای مختلفی برای بهبود فرآیند بازیافت استفاده شود.
چنانچه در حوزه کاری خود به مشکلی برخورد کردهاید و در جستجوی فرد و یا شرکتهای توانمند برای حل مشکلتان هستید می توانید با عضویت در سامانه گلوپ و ثبت مشکل خود با این افراد و شرکت ها ارتباط برقرار کنید.
برای مشاهده مطالب بیشتر به گلوپ پلاس مراجعه فرمایید.