فرآیند شات کریت یا بتن پاشنده 

تعریف شاتکریت (Shotcrete) 

شاتکریت (Shotcrete) یا بتن پاشنده به فرآیندی اطلاق می شود که در آن بتن با سرعت بالا بر روی سطح مشخصی پاشیده می شود و این فرآیند سبب ایجاد لایه ای متراکم می شود. لازم است بدانید در مواقعی از شاتکریت استفاده می شود که انجام قالب بندی مشکل است یا هزینه بالایی دارد.

مقررات ملی ساختمان بتن پاشنده یا شاتکریت را چنین عنوان نموده است.

بتن پاشنده فرآیندی است که در آن بتن یا ملات روی یک سطح پاشیده می شود تا لایه ای متراکم، خود نگهدار و باربر ایجاد کند. در مواردی که شکل کار پیچیده یا قالب بندی مشکل و پر هزینه باشد به ویژه در بهسازی ساختمان ها و پل ها از این نوع بتن استفاده می شود. استفاده از این نوع بتن به تجربه ، تامین تدابیر مناسب و کارگران فنی متخصص به ویژه در امر بتن پاشی نیاز دارد.

امتیاز عمده این نوع بتن در مقایسه با بتن معمولی آن است که در این حالت فقط به قالب داخلی و یا یک سطح موجود نیاز می باشد. به همین دلیل این روش اجرای بتن برای سطح مدور و قوسی مانند تونل ها و دودکش ها کاربرد روز افزون یافته است. بتن پاشنده بر مبنای زمان افزودن آب اختلاط به مخلوط سنگدانه ها و سیمان به بتن پاشیده خشک و بتن پاشیده تر تقسیم می شود.

شاتکریت در سالهای اخیر در بسیاری از کارهای مختلف نظیر پوشش داخلی تونل ها، ساخت منابع بتنی، تثبیت شیب ها، ایجاد پوشش ضد آتش بر روی سازه های مختلف ، تعمیر و بهسازی سازه های مختلف و … مورد استفاده قرار می گیرد.

از نظر ACI شاتکریت عبارت است از ملات یا بتنی که با فشار و سرعت بالا به سطح مورد نظر پاشیده شود. شاتکریت هم اکنون در کارهای بتنی مورد استفاده قرار می گیرد که از مهم ترین آن ها می توان به موارد ذیل اشاره نمود.

-اجرای عملیات بتنی مانند احداث دیواره های حائل، احداث استخرها و برکه های بتنی ، مخازن بتنی بزرگ ، لاینینگ تونل ها سازه های بتنی با اشکال نا منظم و …

-عملیات تعمیرات سازه هایی بتنی مانند تعمیرات ، تقویت ، بهینه سازی ، مرمت ، کارهای هنری و تزئینی ، تثبیت پوشش های محافظتی

انواع شات کریت

شات کریت به دو صورت شات کریت خشک و شات کریت تر انجام میشود.

شاتکریت خشک 

در فرایند شاتکریت خشک مواد اولیه به صورت کاملا خشک در یک قیف قرار گرفته و از طریق یک شلنگ نازک به سمت نازل اصلی روانه می‌شوند. در طی این فرایند ناظر به صورت دستی آب را وارد نازل کرده و مقدار آن را کنترل می‌کند.

شات کریت تر 

در شاتکریت تر همه مواد از جمله آب پیش از ورود به شاتکریت تر پاش  با یکدیگر مخلوط شده و از طریق هوای فشرده پاشیده می‌شوند. علت استفاده از هوای فشرده برای پاشش شاتکریت تر بهبود شیوه اسپری مواد است. بنابراین در یک نگاه کلی می‌توان اصلیترین تفاوت شاتکریت تر و خشک را زمان اضافه شدن آب دانست.

انتخاب نوع شات کریت

یکی از مهمترین نکات برای انتخاب از میان شاتکریت تر و خشک، نوع کار است. هر کاری نیازمند مقدار متفاوتی از شاتکریت تر و خشک بوده و انتخاب نوع آن بر عهده مهندس کار است. به طور کلی اگر قصد دارید در سطح زیادی نظیر دیوارسازی تونل‌ها و معادن زیر زمینی، استحکام بخشی به ساختمان‌های بزرگ و کارهایی از این قبیل از شاتکریت استفاده کنید، پیشنهاد ما به شما شاتکریت تر است. در این پروژه‌ها معمولا استحکام بیشتر از زیبایی اهمیت دارد و به همین دلیل ملات پاشیده شده با استفاده از شاتکریت تر پاش ماله کشی نمی‌شود و به صورت طبیعی باقی می‌ماند. نکته دیگر اینکه استفاده از شاتکریت تر در این پروژه‌ها باعث افزایش سرعت کار خواهد شد.

شاتکریت خشک معمولا برای تعمیر یا بازسازی سطوح کوچک یا شروع و پایان فرایند پاشش استفاده می‌شود. استفاده از این مواد در چنین پروژه‌هایی مقرون به صرفه تر بوده و راحتتر است. چرا که برای شاتکرت تر نیاز به استفاده از کامیون مخلوط کن برای مخلوط سازی مناسب مواد است و پس از هر بار پاشش باید نازل‌ها به طور کامل تمیز شوند.

یکی دیگر از موارد مهم در دسترس بودن مواد است. افزایش هزینه‌های حمل و نقل باعث شده است که پیمانکاران توجه زیادی به محل خرید مواد اولیه داشته باشند. چرا که آن‌ها قصد دارند تا حد امکان هزینه‌های حمل و نقل را کاهش دهند و در صورت لزوم بتوانند به راحتی مواد موردنیاز را مجددا تامین کنند. البته اولویت پیمانکار نیز در انتخاب نوع شاتکریت مناسب است. از آنجایی که شاتکریت تر و خشک به تجهیزات پاشش متفاوتی نیاز دارند پیمانکاران نوع شاتکریت را بر اساس تجهیزات موجود و هزینه‌ها انتخاب می‌کنند.